|
|
AKSAKAL HOME PAGE
MANİSA�DA TARİHİ BİR GEZİNTİ
Manisa Müzesi YAZAN: Haydar Aksakal
Başları gök yüzünde dolaşan bir sürü tanrı ve o günün kahramanları Manisa Spilde yaşamışlardır.
Doğusundan, batısına, kuzeyinden güneyine, Spil�den Nif dağlarına kadar her tarafı tarih kokan şehrimizde ;ne yazık ki bir Arkeoloji fakültesi yok. Okuduğumuz kitaplardan bazı alıntılar yaparak Manisa tarihinde dolaşmak istedik. Yöremizde geniş bir ölçüde ve uzun zaman sürecek ilmi kazılar yapılmamıştır.Manisa tarihinin tam manasıyla anlaşılması için;Manisa C.B.Üniversitesi
bünyesinde kurulacak Arkeoloji fakültesinin bir an önce kurulması şarttır.
Manisa müzesinde bulunan Sanem ve Falluslar ; Manisa�nın tarihten evvel kurulduğunun belgeselidir.Falluslar Manisa ovasının tam ortasında, Paşa köy mezarlığında bulunmuştur. Bazı yazarlar bu Falluslara dikkat çekerek; Antik dönemlerde damızlık erkeklerin Manisa�da yaşadığını yazmışlardır. Eski Manisa,ovanın tam ortasında kurulmuştur. Şarl Texiye-Şandler- Hamilton ve Pausanias Tantalis�in ovada olduğunu söylerler. Spilos kenti Tantalis�in yerine kurulmuştur. Moeonia�nın başkenti Tantalis�ti. Spil�in büyük bir depremle yıkılışını Mitolojik bir öykü olarak kabul etmemek gerekir. Manisa dağında eski krallığın ve kentin varlığını gösteren bir çok kanıt vardır.
-
Thyateıra - Akhisar Kayıp kent Tantalis Agai- Agora
"Mellink , Akhisar'ın güneyindeki Göl Marmara ilçesi civarında Yortan' dan da eski bir kültürün varlığından söz etmektedir.D.French ise,yine Akhisar'ın güneyindeki Nuriye ve Ulucak 'ta bulunan cilalı çömlekleri İ.Ö.5.bin yıla ve Alibeyli, Arpalı acırahmanlı ve Halitpaşa'da rastlanan siyah cilalı buluntuları ise İ.Ö.4.binyıla Tarihlenmektedir .ki bu Mezapatomya uygarlığından bile daha eski bir dönemi ifade etmektedir."(1)
Yortan gereği kadar araştırılamamıştır. Celal Bayar Üniversitesin kuracağı Arkeoloji bölümü çalışmaları ile gün yüzüne çıkacaktır. Magnesia�nın Magnetler tarafından kurulduğu söylenmekte dir.Truva harbinden sonra Girit�e geçmişler ve tekrar ön Asya�ya dönerek Spil ve Menderes Magnesia�sını kurmuşlardır.
Bizanslılar devrinde ( 395-1313) Manisa�da bir Piskopos oturuyordu.1222 den sonra
Manisa Bizans imparatorluğunun merkezi oldu .Jan Dukas büyük bir kilise ve Sandık Kaleyi
inşa ettirmişti . Tantalos ve Yuhannes Dukas�ın kalelerinin harabeleri; Manisa dağının tepesindedir.Moğol kumandanı Bayçu ;Selçuk ordularını yenince Türk beyleri
Dağlara çıktılar.Saruhan Oğulları ve Türk beyleri Bizansı sıkıştırmaya başladılar. İmparator
Mihail Paleoluğ Sicilya kralı Ferdinant dıragon�dan yardım istedi. Ferdinant Röje Döflpr�u
Bizans�a gönderdi. Manisa�da ikamet eden Röje Döfler bütün servetini Manisa�da bırakarak Ayasloğa gitti.
1885 Yılında İzmir�e gelen Texir ; Bayraklının arkasındaki yuvarlak yere
Tantalos mezarı adını yakıştırmıştı. 1945 yılında
(İzmir müze müdürü Rüstem Duyuran�ın işbirliğiyle ) Ada tepedeki
kazıda,buranın bir sarnıç ve tüm kompleksinde bir uç hisar olduğu ortaya
çıktı.
Sosandra Manastırı- Manisa Tantalos Mezarı Prof.Dr.E.T.Tulunay Apollon Mabedinde
1880 Yılında Manisa�ya gelen Carl Human Tantalos kalesini bulduğunu yazmıştı.(1988 Spil�deki Tantalos kalesi ) Carl Human � 1880 yılında Manisa�da bir mağara keşfettim. Hiç kuşkusuz eskilerin söylentilerini çıkardıkları yerin burası olduğuna inandım.� diyor. Burasının Spil�de , nerede olduğunu biz Manisalılar bilmiyoruz. Carl Human devam ediyor �işte bu çobanlar,avcılar ve kireç yakıcıları hariç; neredeyse hiç kimse Spil�i yakından tanımaz. Diğer çoğunluksa. Manisa�dan ve bulundukları yerlerden gökyüzüne, o sıra dağlara doğru boş boş bakarlar ve orada hayati belirtilerin olduğunu bilmezler.
"Spil�in sadece Manisa�da bir dağ olduğunu değil de başka şeyleri de içinde barındırdığına inanmamız gerekir.�
Lydia devletinin Heraklitler soyunun 22 kralının yer aldığı M.Ö.1192 ilâ 687 yılları arasında kalan 2. ve 17. kralların hüküm sürdüğü süre içersinde Gyges'in büyük babası Tantalos'un saltanat sürdüğü ve Tantalos ailesinde çok kere Daskylos adı altında geçtiği kabûl edilmektedir. İşte Magnesia'nın daha doğrusu, eski Tantalis kenti kurucusu ile bu Tantalos arasında bir bağ olmalıdır.(1)"Tantalos krallığının ünlü"hayal ülke" Atlantis ile özdeş ve Batı Anadolu'da yer almış olduğu, Londra Üniversitesinden PeterJames tarafından da ileri sürülmektedir."(2)
"Tantalos kentinin gerçekten var olup,bir zelzele sonucu fışkıran suların altında kalması ve açılan yarıkta kaybolması neden mümkün olmasın? Üstelik Antik Kaynaklara göre Antik Çağda da, Batı Anadolu'da meydana gelen büyük bir depremin Tantalos krallığını yeryüzünden sildiği görüşü
mantıklı kabul ediliyordu.(3)
O (Zeus) altın köpeğe Giritte onun gizli yerini koruması için emretti .Panndarus Neropsan'ın oğlu bu altın köpeği çaldı ve onu Spil dağına getirdi .O ki Panderos köpeği , Zeus'un ve Pluton'un oğlu tantalos'a bakması için verdi .Bir zamanlar sonra Pannderus Spil dağına gidip köpeği sordu.Tantalos onu almadığına yemin etti .Zeus Pannderus'u hırsızlığından ötürü cezalandırmak için olduğu yerde
taşa çevirdi .(4)
Manisa'lı yazar ve araştırmacı; Antik çağların en büyük gezgini Pausanias 1850 sene önce bakın neler yazıyor.� Fakat biliyorum ki efsanevi Zeus�un oğlu ve Pluton�un mezarı Spil�dedir Çünkü onları gördüm ve görmeğe değerdi.�
"Şehir dağın içine gömüldü. Sular yarıklardan fışkırarak Saloe gölüne çevirdi. Şehrin harabelerini (Tantalis) sel kaplamadan önce Saloe gölü içinde görebilirdiniz.�
Apollon Mabedi,Tulunay ve Talebeleri - Tantalos Gölü - Aigai*Tiyatro-Köseler köyü
İ.S. 17 de Tiberius zamanında ;Manisa ve Ege bölgesinde büyük bir deprem oldu. Bir gecede 12 şehir ve Aigai harap bir duruma geldi. Bu gün Aigai toprağın içinde değil üzerindedir. Celal Bayar üniversitesi kuracağı Arkeoloji bölümü ile bu gizemli kenti ayağa kaldırması gerekmektedir.
Böylelikle Turizme bir kapıda Yunt dağlarından açılacaktır.
Gediz nehri (Hermus) Yunt dağı ile Spil arasında , bir zamanlar deniz olan vadide, kıvrıla kıvrıla akar. Lale devrinin en nefis soğanları buradan İstanbul�a taşınmıştır. Bir çok Selçuklu akınları bu vadide oldu.Timur�un orduları Gediz vadisinden İzmir�e doğru buradan ilerledi. Büyük İskender İmpatorluğunu kurmak için bu vadiden geçti ve burada konakladı.333 de Manisa ve sardı zapdetti.
Tarihin en büyük harplerinden biri. Magnesia savaşı ; M.Ö.190 da bu ovada oldu. Ölenler toprağın derinliklerinde kayboldu.Bergama�dan Sart�a ve oradan Ninova�ya giden kral yolu bu topraklardan geçiyordu.
Akpınar da kayaya oyulmuş büyük bir kabartma vardır. O Kybele�dir Anadolu�nun en büyük anıtlarından biridir.�Gerçek ne olursa olsun hitit karakterlerinden dolayı tartışılan bu abideyi tarihteki belli bir yere koymak mümkündü ve bu eser Seyid El Gazicivarında
Sangarius kıyılarındaki kazılardan çıkarılan aynı uygarlığa ait mezarlardan daha eskidir.
İfade edildiği gibi bu figürlere eşlik eden yazıtlar Phocnicion alfabesinden alınmıştır.
Pausanios bu büyük sürat�in en eski kibele olduğunu göz önünde bulundurarak Syra �Coppodocia kültürünün Anadolu�da baskın bir kültür olduğu döneme tarihler düşünülecek olursa
bu yarı kabartma özveri yüksek standart ve gayretli çalışmanın sonucudur.
Yalnızca bir kabartma değil Anadoluda�ki son ve en önemli tarihi eserdir.�
Sinağoğ'da Arslanlar-Sart Cimnasyum
Manisa Niobe(AğlıyanKaya )
Bu gün çaybaşında Niobe adı verilen doğal bir anıt vardır.
Arkeoloğ Bossert �Niobe�nin civarında bir kazı yapılırsa, bir çok şeylerin bulunaçağını
ileri, sürmektedir .
Saruhan bey 1313 de Manisa�yı zapdederek hükümetinin merkezi yaptı.
Bütün eserler;Saruhanlıların 15kadar şehri, 20 kadar kalesi olduğunu yazarlar.
Bunlar tek tek araştırılmalıdır.
Manisa�da kurulacak Arkeoloji fakültesine çok iş düşecektir. Saruhan beyliğinin denizciliğe verdiği önem sayesinde :Saruhan gemileri denizlerde ilerlemişler.Komşu adaları sıkıştırmışlardır.Daha sonra Osmanlıların eline geçen kent�te O dönemlere ait bir çok sanatsal eser vardır.Manisa ve Gediz vadisi şehirleri bu kadar zengin olmasına rağmen ;bunlar hakkında bilğimiz azdır.
Manisa bölgesindeki savaşlar ve istilalar bu eserlerin yok olmasına sebeb olmuştur.Bu gün eski ve orta çağlardan kalan bu eserlerin çoğu toprak altında küflenmektedir.Manisanın gerçek tarihi ancak Arkeolojik kazılarala ortaya çıkarılabilir
Kaynakça:
(1) Baki Satış,İlk Çağdan Günümüze Akhisar.
(2) Peter James, The Sunken Kıngdom
(3) Prof.Dr.Elif Tul Tulunay, Pelops�un Gizemi.
(4) Antonınus Lıbaralis, Metamorıhoses.
(5) Prof. Dr. Oktay Akşit, Manisa Tarihi
(6) Georges Perrot,Hıstory of Art.
(7) Pausanias, Description of Greess